Tansiyon değeri kişisel faktörler, cinsiyet, yaş, yaşam tarzı, beslenme durumu, eşlik eden hastalıklara göre gibi durumlara göre farklılık gösterir. Normal değer 120–80 mmHg (cıva) dir.
Tansiyon (kan basıncı) dolaşım sistemini oluşturan atardamarların içindeki kanın basıncıdır.
Kanın kalpten pompalanması, daha küçük olan ara damarların direnci ve atardamar çevresinin esnekliği, ölçülen tansiyon rakamını etkiler.
Tansiyon değeri, tansiyon aleti ile ölçüm yapılarak belirlenir. Bu ölçüm sırasında iki farklı rakam görüntülenir.
Büyük tansiyon diye bilinen Sistolik Kan Basıncı (kalbin kasılması sırasında ölçülen en büyük basınç) ve Küçük tansiyon diye bilinen Diastolik Kan Basıncı (kalbin gevşemesi sırasında ölçülen en düşük basınç).
Normal tansiyon değeri erişkin bir insanın dinlenme durumunda 120–80 mmHg (cıva) dir.
Tansiyon değeri kişisel faktörler, cinsiyet, yaş, yaşam tarzı, iklimsel farklılıklar, beslenme durumu ve eşlik eden hastalıklara göre farklılık gösterir. Atardamarların esnekliği yaş ilerledikçe azalır, bundan dolayı tansiyon yükselir. Tansiyon fiziksel hareketlilik ve duygusal strese bağlı olarak da geçici yüksek olabilir.
Tansiyon sabah-akşam, sıcak-soğuk, mevsimsel geçiş, uyku sorunu durumlarından da etkilenebilir.
Aslında tansiyon hastalarına kardiyoloji bölümünün bakması gibi genel bir anlayış benimsenmiştir. Ancak iç hastalıkları ve nefroloji olarak iki bölümün uzmanı olması sebebi ile nefrologlar hastayı daha bütün olarak her yönüyle değerlendirir ve gerekirse kardiyoloji ve endokrinoloji bölümlerine yönlendirir.
Bu sebeple şikayetler olduğunda hastanın en az bir kez nefroloji uzmanı tarafından görülmesi, hem doğru tanının konulması, hem de yüksek tansiyonun hedeflerinden biri olan böbreklere zarar verip vermediğinin değerlendirilmesi açısından önemlidir. Devamında gerekirse hasta tüm bölümler tarafından ortak takip edilebilir, tedaviler mevcut durumlara göre ortak düzenlenebilir.
Doğada birçok biyolojik oluşum belirli bir düzen dahilinde işler ve bu döngüde değişimler gösterir. Zaman içinde insan yapısında da bulunduğu gösterilen bu biyolojik değişimleri inceleyen bilime kronobiyoloji denir.
Kronobiyoloji ile saptanan bilgilere göre kullanılan tedavilerin yanıtlarında farklılıklar saptanmış ve bu bilgiler belirlenmiştir. Tüm bu bilgilerin ışığında kronobiyolojik değişimlere uygun tedavi anlamına gelen kronoterapi (vücut biyolojik döngüsüne uygun tedavi) uygulamalarının istenen yanıtı oluşturmada daha verimli olduğu gösterilmiştir.
Kronoterapi bugüne kadar bazı hastalıklarda rutin olarak uygulanmakta iken, son yıllarda hipertansiyon tedavisinde daha etkili sonuçlar doğurduğu görülerek sıklıkla tercih edilmeye başlanmıştır.
Vücudumuzun biyolojik döngüsü; ırk, cinsiyet, otonom sinir sistemi, vazoaktif hormonlar, kan ve böbreklerle ilgili iç faktörler veya sıcaklık, nem, fiziksel hareketlilik, duygusal durum, sigara / alkol / kahve tüketimi, beslenme alışkanlığı, uyku düzeni gibi dış faktörler kaynaklı değişebilir.
Normal vücut döngüsünde Beyin, Pineal bez ve Endokrin organlar birbiriyle iletişim halinde olarak salgılar üretirler. Bunun sonucu olarak sabah saatlerinde tansiyonu düzenleyen ve vücut su-tuz dengesini sağlayan kortizol, katekolaminler, renin, aldosteron ve angiotensin; akşam saatleri ve uyku sırasında gastrik asit (mide asidi),GH (büyüme hormonu),prolaktin, melatonin, FSH, LH ve ACTH düzeyleri yüksek seyreder. Bu durum alınan ilaçların emilimi, pıhtılaşma faktörleri, damarların kasılması (vazokontrüksiyon) ve tuz atılımı üzerinde etkilidir.
Sağlıklı bireyde bu hormonların etkisi ile biyolojik döngüde, kan basıncının sabah 06.00 ile öğle 12.00 arasında en yüksek, gece 12.00 ile sabah 06.00 arasında en düşük olması beklenir. Yine aynı sebeple gece uykuda dışarıdan gelen etkilerin ortadan kalkmasına bağlı sempatik sinir sistemi etkisi azalır ve gece tansiyonları gündüz tansiyonlarından %10-20 düşük olur. Bu normal düşüşü gösteren kişilere Dipper denir. Bundan daha fazla düşüş gösterenlere de Ekstrem Dipper denir ve
Anterior iskemik optik nöropati, Kranial iskemi, İskemik olaylar ve Senkop/Bayılma’ya yol açabildiği için tehlikelidir.
Tansiyon hastalığında (Hipertansiyon) vücudumuzun bu normal biyolojik döngüsü bozulmuştur. Gece olması gereken tansiyon düşüklüğü gerçekleşmez, bu hastalara Nondipper denir.
Nondipper Yapan Sebepler
Nondipper olmak aynı zamanda kalp damar hastalıkları riskini arttırır ve hedef organ hasarlarına yol açar. Nondipperlarda kalp krizi riski %40, felç riski %50, kalp kaynaklı ölüm riski %30 artar.
Özellikle büyük tansiyon olarak bilinen Sistolik Kan Basıncının (SKB) uykuda yükselmesi kalp olayları için büyük risk teşkil eder. Uykuda SKB’deki 5 mmHg azalma, olumsuz kalp olaylarında %14 azalmaya yol açar. Böbrek yetmezliği ve tansiyon hastalarının, tansiyon ilaçlarından en az birini yatarken almaları, gece tansiyon yükselmesini önleyerek, bunun sonucunda gelişebilecek kalp-damar olaylarını üçtebir oranında azaltır.
Tansiyon hava sıcaklığından etkilenebilir, mevsimler geçişlerinde ya da gün içinde hava durumuna göre değişim gösterebilir. Bunun sebebi sıcaklık etkisiyle değişen sempatik sinir sistemi çalışması ve değişen hormon salınımıdır. Özellikle 65 yaşını geçmiş kişilerde mevsimsel ve hava durumu ile gelişen tansiyon değişimi daha belirgin olur.
Hava sıcaklığı 8 derecenin altında ya da 21 derecenin üzerinde ise 8 mmHg kadar tansiyon değişimi oluşabilir. Yaz ve kış ölçümleri arasında 5 mmHg kadar farklılık saptanabilir. Hatta fırtına-yağmurlu havayı takip eden 2 günlük ölçümlerde 24 saatte 5 mmHg, gündüz 4 mmHg / gece 6 mmHg artış görülebilir. Soğuk sempatik sinir sistemini uyararak tansiyonu yükseltebilir, tansiyon ilacı dozunu artırmak gerekebilir.
Tansiyon ilaçlarına kadın ve erkeklerin yanıtı da farklı olabilir.
Kronoterapinin hedefi tansiyon değişimine yol açan durumları ve ilaçların en etkili olduğu dönemleri belirlemektir. Böylece en iyi tedavi sonuçlarına ulaşmak, az sayıda ve mümkün olan en düşük dozda ilaç kullanmak, yan etkileri azaltmak ve engellemek amacıyla tansiyon ilacının en iyi etkiye sahip olduğu saatler seçilerek verilir.
Düşük tansiyon (hipotansiyon) genelde belirti vermez. Ani hareketle veya ayağa kalkınca baş dönmesi, halsizlik ve baygınlığa neden olabilir. Otonom sinir sistemi disfonksiyonu, Kan düşüklüğü (Anemi) veya Amiloidoz ile beraber olabilir. Özellikle gece görülen tansiyon düşüklüğü görme sinirlerinin beslenmesini olumsuz etkileyerek görme kaybına yol açar. Göz hastalarında (glokom gibi) tansiyon düşüklüğü mutlaka incelenmeli ve tedavi edilmelidir. Yaşlı hastalarda ise tansiyon düşüklüğü, düşmelere ve kırıklara yol açabileceğinden tehlikelidir.
Yüksek tansiyon ya da hipertansiyon dediğimiz duruma 3 ayrı günde yapılan 3 doktor ofis ölçümü ya da ideal olarak 24 saatlik ambulatuar kan basıncı monitorizasyonu (Tansiyon Holter) ile tanı konulur. 65 yaş altında 140/90 mmHg, 65 yaş üzerinde 150/90 mmHg değerini aşan ölçümler Hipertansiyon kabul edilir.
Bir kişide yüksek tansiyon olduğunu söyleyebilmek için en az üç ayrı zamanda ölçüm yapmak gerekir. Normal bir insanın tansiyonu gün içinde hızlı yürüme, koşma, egzersiz, yemek yeme gibi durumlarda dalgalanabilir ve bu arada ölçülen tansiyon değeri yüksek çıkabilir. Bu gelip geçici durumlarda ya da tek ölçümle karar vermek yanıltıcı olduğundan Yalancı Tansiyon olarak adlandırılır.
Prof. Dr. Beril Akmanİç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı
PROF. DR. BERİL AKMAN
Beril Hoca'nın enerjisinin bile insana iyi geldigini samimiyetle söyleyebilirim. Kendisi son derece ilgili ve güven veren bir doktor. Kendisine babamın protein kaçağı sebebiyle gitmiştik ancak Beril hocam degerleri titizlikle inceleyip altta yatan başka bir hastalık olma olasılığına karşın tüm yönlendirmeleri yapara...
İyi tatiller. Hastane acilinde hastanız olan anneme başlattığınız proflaktik tedavi işe yaradı. Hergün kulağınızı çınlatıp gıyaben güzel şeyler diliyorum size. Çok çok teşekkürler....
Harika, süper hizmet, kutluyorum yenilikçi teşebbüsleriniz, her an size ulaşabilme düşüncesi huzur veriyor....